Dosyayı isterseniz görüntüleyebilir isterseniz indirebilirsiniz.
GoogleDocs üzerinden indirmek ve görüntülemek için : İndir—Açılan sayfadan şekildeki gibi indirebilirsiniz–
KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN
AKILCI KULLANIMI
KAN ÜRÜNÜ
Kandan hazırlanan tüm terapötik materyal
Kan komponentleri
Plazma fraksinasyon ürünleri
KAN KOMPONENTLERİ
KAN KOMPONENTLERİ
Modern kan transfüzyon tedavisinde amaç öncelikle eksikleri yerine koymaktır
Etkili kan transfüzyon tedavisi kan komponentlerinin kullanılmasıyla olur
TRANSFÜZYON KARARI
Hastada gerçekten transfüzyon endikasyonu var mı ?
İhtiyaç duyulan komponent hangisi ?
Kaç ünite transfüzyon yapılmalıdır?
Kan ürününün hastaya yararları ve zararları ne olacaktır ?
KOMPONENT TEDAVİSİ AVANTAJLARI
Tedavi başarısı artar
Yan etki azalır
Bir ünite kandan birkaç hastaya yetecek ürün elde edilir
Tam Kan
TAM KAN
Donörden alındıktan sonra işlem görmeksizin kullanılan kandır
Ortalama 450 ml (± %10) hacmindedir (250 ml plazma, 200 ml eritrositler)
Ortalama hematokriti %36-37
Eritrosit
Plazma
Pıhtılaşma faktörleri içerir
TAM KAN !
+4°C’de
Trombositler fonksiyonlarını 48 saatte kaybeder
Faktör V 5. günde %80 aktif 14. günde %50 aktif
Faktör VIII 1-2 gün içinde %50 azalır 5 gün sonra %70 azalır
Faktör XI 7. günde %80 azalır
Tam Kan Endikasyonları
Hem oksijen taşıma kapitesitesini hem de kan volumunu arttırmayı sağlar.
Esas endikasyon aktif kanayan ve toplam kan hacminin % 25 ve daha fazlasını kaybetmiş hastalardır.
Erişkinde 1 ünite kan 1 gr/dl, Htk: % 3-4 arttırır.
Veriliş hızı hastaya bağlı ancak 4 saati geçmemelidir.
Tam kan kullanımında dikkat
Sadece eritrosit kitlesinin arttırılması düşünülen normo volemik hastalarda tam kan kullanılmamalıdır.
İdeali eritrosit suspansiyonudur.
Labil Faktörler V ve VIII, trombosit kaynağı olarak görülmemelidir.
TAZE TAM KAN
24 saatten daha kısa süre beklemiş tam kan
Kullanım endikasyonu pediatrik açık kalp ameliyatı ile sınırlı olmalıdır
TAM KAN KULLANMA ORANI
GELİŞMİŞ ÜLKELERDE ORTALAMA %3-5
ÜLKEMİZDE
1999: %80
2001: %57
2011: %10
Eritrosit suspansiyonu
ERİTROSİT SUSPANSİYONU
Eritrosit suspansiyonu
Lökositten fakir eritrosit suspansiyonu
Yıkanmış eritrosit suspansiyonu,
Dondurulmuş eritrosit suspansiyonu
Işınlanmış eritrosit suspansiyonu
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Plazmasının 3/4’ü alınmış kandır
Bu işlem için kan torbasına bağlı ikinci bir torba daha bulunmalıdır
Bir santrifüj ve ekstraktör yardımıyla plazma ikinci torbaya aktarılır
Eritrosit süspansiyonu içinde 60-90 ml plazma bırakılır.Eritrosit metabolizması idame ettirilmiş olur.
Ortalama 200 ml kadardır
Hematokriti %70-80 dir
Saklama süreleri tam kan gibidir
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Optik okuyuculu otomatik eksraktörlerle de hazırlanabilir
Bu cihazlarla hazırlandığında %70-80 oranında lökositlerden arındırılabilir
Üstten ve alttan çıkışlı üçlü yada dörtlü kan torbaları kullanılır
SAG-M’li torbalar olduğundan raf ömrü 42 güne çıkar
Hematokrit % 55 civarındadır
BANKA KANI ÖZELLİKLERİ
CPDA-1 li torbalarda plazma potasyumu
- günde 5.1 mEq/L iken,
- günde 78.5 mEq/L (ERT SÜS)
27.3 mEq/L (TAM KAN)’ye çıkar
Bu durum yenidoğanlar ve renal fonksiyon bozukluğu olanlarda önemlidir
Torbadaki hemoliz saklama süresiyle orantılı olarak artar
Serbest hemoglobin
- günde 78 mg/L
- günde 658 mg/L
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU KULLANIM ENDİKASYONLARI
Aneminin hipoksiye bağlı ve acil tedavi gerektiren semptomlarının ortaya çıkması
Kronik anemilerde hastalar 7-8 g/dl hemoglobin değerini tolere edebilir
Orta –ağır derecede Kalp Yetmezliği
Solunum Yetmezliği
Koroner Arter Hastalığı
Serebro vaskuler Hastalık
Eşik Değer daha yüksek tutulur.
Eritrosit suspansiyonu endikasyonları
Oksijen taşıma kapasitesinde artma ve eritrosit kitlesinde artma gereksinimi olan normovolemik anemilerin tedavisinde
Hastanın klinik durumu esas yönlendirici olmalıdır. Transfuzyon için her hastaya uyan bir eşik değer verilemez.
Hastanın kliniği uygunsa ve anemi, hematinik ajanlarla (demir, vitamin B12 ve folik asit) veya kemik iliğinde eritropoezi uyaran ilaçlarla (eritropoietin) ya da steroid preparatları ile tedavi edilebiliyorsa transfüzyon yapılmamalıdır
ERİTROSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU GEREKEN HASTALIKLAR
Hipoplastik anemiler
Aplastik anemiler
Kemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı haller
Myelodisplastik sendrom
Paroksismal nokturnal hemoglobinüri
İmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemiler
Konjenital hemolitik anemiler (Talasemi, orak hücreli anemi, eritrosit enzim bozuklukları, eritrosit membran bozuklukları)
Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen anemik kronik böbrek hastaları
Lökositten Fakir Eritrosit Suspansiyonu
LÖKOSİTTEN ARINDIRMA YÖNTEMLERİ
Santrifügasyon
Eritrositleri yıkamak
Eritrositleri dondurup, çözdükten sonra yıkamak
Eritrositleri SAG-M’lü sıvılar içinde toplamak
Bu metodlar ile lökositler % 70-100 arasında temizlenmektedir
LÖKOSİTTEN FAKİR ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
En etkili yol lökosit filtreleridir
Üçüncü generasyon filtreler ile %99.9 oranında lökosit uzaklaştırılabilir
Filtreler hasta başında veya kan merkezinde uygulanır
Filtrasyon sırasında eritrositlerin %25’i kaybedilir
Febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonunu önlemek için <5×108
CMV infeksiyon geçişini engellemek için <5×106
Lökositten Fakir Eritrosit Süspansiyonu Endikasyonları
Lökositlerin üzerindeki MHC class I antijenleri alıcının immunize olmasına yol açar. (alloimmunizasyon )
Çok kan Tx. Yapılan hastalar, çoğul gebelik öyküsü olanlarda daha sonra verilen kan ürünlerinde ile febril non- hemolitik Tx.
Immun yetmezlikli hastalara veya CMV negatif alıcılara Pozitif kan verilirse latent enfeksiyon aktive olur. İdeali CMV negatif kan Tx yapmak ancak negatif donor bulmak çok zor. Bu nedenle lökosit azaltılması en uygun yaklaşımdır.
Yıkanmış Eritrosit Suspansiyonu
YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Devamlı akım hücre yıkama cihazları ile veya manuel olarak hazırlanabilir
Lökositlerin %70-80’i, trombosit ve plazma proteinlerinin önemli bir kısmı temizlenir
5×108 lökosit içerir Lökositten fakir kabul edilir
Eritrositlerin %10-20’si parçalanır
Süspansiyon 24 saat içinde kullanılmalıdır
Yıkanmış eritrosit suspansiyonu endikasyonları
Plazma proteinlerine karşı allerjisi olanlarlar
Lökosit filtresi bulunamazsa neonatal ve intrauterin Tx yapılacaklar
Eritrosit antijenlerine karşı alloimmunizasyonu önlemek amacıyla kullanılması çok yanlış bir yaklaşımdır.
Yıkama ile ancak plazma uzaklaştırılır.
GVHD korunma da sağlanamaz.
Yukarıda ki özel durumlar dışında endikasyonları eritrosit suspansiyonu ile aynıdır.
Dondurulmuş Eritrosit Suspansiyonu
DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU
Kriyoprotektif sıvı olarak gliserol kullanılır
En geç 6 günde eritrositler -65 -80°C’de dondurulur
Kullanılacağı zaman çözülür ve degliserolize edilir
24 saatte kullanılmalıdır
Ürün lökositten fakir ve plazmasızdır
Saklama süresi 10 yıldır
Pahalı bir işlemdir
Eritrosit harabiyeti yüksektir
Dondurulmuş Eritrosit Suspansiyonu Endikasyonları
Nadir kan grupları
Topluma yönelik Askeri, felaket durumlarında
Sık Tx sonrası alloimmunizasyon gelişen hastalara uygun verici bulunduğunda saklanması
Otolog amaçlı alınıp kullanılmayan hastaların daha sonra kullanılması amacıyla
Işınlanmış Eritrosit Suspansiyonu
Işınlanmış hücre( Eritrosit, trombosit, granulosit) suspansiyonu endikasyonları
Lenfosit ve lökositler yabancı doku antijenleri taşırlar. Bu hücreleri içeren kan ve kan ürünleri bağışıklık sistemi sağlam olan kişiye infuze edildiğinde immun sistem lenfositler bu hücreleri red edecektir. Bağışıklık sistemi baskılanmış veya tamamen yok edilmiş hastalar yabancı bu hücreleri red edemez. Sağlıklı hücreler konağın organ fonksiyonlarını bozar. Buna GVHH denir. Oluşabilmesi için 1×107/ kg lenfosit yeterlidir. Tx dan 1-2 hafta sonra başlar. Ateş, makulopapuler döküntü,kanlı ishal, Hepatoselluler hasar, Kemik iliği yetmezliği, Ağır vakalar fatal.
İmmunolojik olarak aktif bu hücrelerin çoğalması gama ışınlama ile başarılabilir.
Eritrositler son kullanma tarihleri geçmemek kaydıyla 28 gün saklanabilir.
K+ seviyeleri yükselir.
Mutlak Işınlama Endikasyonları
KİT uygulanan hastalar
Premature ve yoğun bakım ünitelerinde YD
IU kan Tx ları
Exchange kan TX uygulananlar
Şiddetli immun yetmezlik
Hodgkin hastalığı
HLA uygun trombosit suspansiyonu Tx yapılanlar
Relatif Endikasyonlar
Akut lösemiler
NHL
Solid organ nakli yapılanlar
Yoğun kemoterapi- radyoterapi nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış olan kitle tümörlü olgular
Kardiyopulmoner by_pass uygulananlar??
Trombosit Suspansiyonu
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU
Tam kandan santrifüjleme veya aferez cihazları aracılığı ile elde edilir
Tek (Random) ünite trombositleri 4-6’lı gruplar halinde bir araya getirilerek havuz trombositleri elde edilir
Santrifüj yoluyla elde edilen trombosit süspansiyonu 5-10×1010 trombosit içerir
Aferez ile tek donörden konsantre ve HLA’sı uygun trombosit alınmış olur
TROMBOFEREZ
Avantajları
Daha az lökosit içerir
Enfeksiyon riski azdır
Bakteri kontaminasyonu az
Yeterli konsantrasyonda ürün elde edilebilir
Febril nonhemolitik transfüzyon reaksiyonları az görülür
TROMBOSİT SÜSPANSİYONLARI
Trombosit
En az
Ortalama
Lökosit
Eritrosit
Volüm
HLA uygunluğu
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU SAKLAMA
En sık oda ısısında, ajitatörlerde saklanır.
5 gün içinde tüketilmelidir
- günde % 20-24 oranında canlılığını kaybeder
TROMBOSİT DONÖRLERİ
Tam kan donörlerindeki standarlara uyulmalıdır
72 saat içerisinde aspirin almamış olmalıdırlar
Aferez donörleri senede toplam 24’ü geçmemek üzere her 3 günde bir cihaza bağlanabilirler
Aferez donörlerinin ön sayımlarında trombosit sayısı en az 150 000 olmalıdır
Trombosit Suspansiyon Endikasyonları
Trombositopeniler, trombasteniler
En sık kullanım nedeni malign hastalıklar
Kİ infiltrasyonu veya kemoterapi sonucu trombopeni + ateş, sepsis, DİK, TTP, ilaçlar, otoimmun nedenler trombopeni derinleşir.
Yaşamı tehtid eden kanamalarda endikasyonu mevcut.
Karar verirken klinik olarak değerlendirilmelidir. Trombopeniye eşlik eden DİK, ateş, sepsis, üremi,primer patoloji göz önünde tutulmalıdır.
AA, MDS eşik değer en düşük değer olmalıdır.
TROMBOSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU İÇİN EN ÖNEMLİ KRİTER KANAMADIR
PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU
KEMOTERAPİ ALAN HASTADA PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI
Trombosit fonksiyonu normal ve vasküler sorun yok ise;
Trombosit sayısı
<5×109/L……….yaşamı tehdit eden kanama olabilir
5-10×109/L…..spontan kanama riski var
10-50×109/L…..cerrahi girişim varsa kanama olur.
Trombosit suspansiyonu ile yanıt
ABO uyumlu Tx yapılmalıdır.
Tr. Sayısında beklenen artış dağılacağı hacim ve trombosit içeriğine bağlıdır.
CCI= Absolut Tr. Artışı x vücut yüzey alanı / Tx edilen Tr sayısı
Absolut Tr. Artışı= Tx dan 1 veya 24 saat sonraki tr. Sayısı- Tr öncesi tr sayısı.
Tx dan 1 saat sonra CCİ < 7.5-10×109lt
Tx dan 18-24 saat sonra CCi< 4,5-7.5×109lt REFRAKTERLİK
Refrakterlik
- saat düşük immunolojik nedenlerle, MHC class I , trombosit antijenlerine karşı gelişen alloantikorlar veya otoantikorlar. Çözüm HLA uygun dönörlerden tr. Verilmesi, Pahalı ve zor bir yol. Alloimmunizasyondan korunmanın bir diğer yolu lökosit filtreleridir.
- saatte düşük non immunolojik, ateş, enfeksiyon, sepsis, dalak büyüklüğü, DİK, ilaçlar, hastalığın yaşı, endotel hücre aktivasyonu,
Lökosit Suspansiyonu
LÖKOSİT SÜSPANSİYONU
Nötrofillerin yarı ömrü 4-10 saattir
Tam kandan santrifüjleme ile veya aferez yöntemiyle lökositler elde edilebilir
Glikokortikoidler granülositleri kemik iliğinden mobilize ederler
Normal bir lökoferezle 1.5-3×1010 granülosit elde edilir
Lökosit suspansiyonu endikasyonları
YD sepsisi
Absolut nötrofil sayısı 500 altında ve kısa sürede düzelmesi beklenmiyor
Kontrol altına alınamayan ateş
Enfeksiyon etkeni gösterilememişse
Lökosit suspansiyonu komplikasyonları
Hemolitik reaksiyonlar
Febril reaksiyonlar
Akut pulmoner yetmezlik
GVHH
CMV enfeksiyonu
Taze Donmuş Plazma
TAZE DONMUŞ PLAZMA
Tam kanın 6 saat içinde +4°C’de santrifüj edilmesi ve ekstraktörle ayrılması ile taze plazma elde edilir.
Taze plazma içinde labil olmayan koagülasyon faktörleri, globulin ve albümin Fibrinojen, IX
Taze plazma ilk altı saat içinde dondurulursa taze donmuş plazma (TDP) elde edilir
Bu üründe labil koagülasyon faktörlerinin aktiviteleri korunmuştur V, VIII
TDP endikasyonları
Pıhtılaşma faktör eksiklikleri
Faktör eksikliği olanların cerrahiye hazırlaması
Warfarin etkisinde olup acil cerrahi planlananlarda
Massif kan Tx yapılanlar
TTP
Akut DİK, KC hastalıkları
TAZE DONMUŞ PLAZMANIN KULLANILMAMASI GEREKEN DURUMLAR
KONTRENDİKASYON LİSTESİ ENDİKASYON LİSTESİNDEN UZUN OLAN TEK KAN KOMPONENTİ ve EN YANLIŞ KULLANILAN KAN KOMPONENTİ TAZE DONMUŞ PLAZMADIR!
Volüm genişletmek amacıyla
Yalnızca kanama veya yalnızca uzamış PTZ/aPTT değerlerini düzeltmek amacıyla
Nütrisyonel destek amacıyla
Kardiyopulmoner bypass sonrası profilaktik amaçla KULLANILMAMALIDIR!
TAZE DONMUŞ PLAZMA UYGULAMA ÖZELİKLERİ
10 – 15 cc/kg dozda uygulanır.
Doz aralığı endikasyona göre belirlenir.
Tedavi yanıtı uygun laboratuvar testlerle değerlendirilir.
Hastanın durumuna göre karar verilmekle beraber saatte 200 ml’den daha hızlı verilmez
Çapraz karşılaştırma gerekmez.
Taze donmuş plazma 30o – 37o C de çözündükten sonra 1o – 6o C saklanmak koşuluyla 24 saat içinde hastaya verilmelidir.
TDP SAKLAMA SÜRELERİ
-40°C altında 24 ay
-30°C Û -40°C 12 ay
-25°C Û -30°C 6 ay
-18°C Û -25°C 3 ay
Kriyopresipitat
KRİYOPRESİPİTAT
TDP 4°C’de gece boyunca yavaş yavaş eritilir
Santrifüj ile süpernatan atılır
Kalan 10-15 cc peltemsi kısma kriyopresipitat denir
Hemen dondurulur, TDP gibi saklanır
Kullanım için plazma çözücülerde çözdürülür ve 6 saat içinde kullanılır
KRİYOPRESİPİTAT İÇERİĞİ
80 ünite Faktör VIII
200 mg Fibrinojen
Orjinalinin ortalama %50 si oranında von Willebrand Factor (vWF)
Orjinalinin ortalama %25’i kadar Faktör XIII
Kriyopresipitat endikasyonları
Konsantre fibrinojen içeren tek kaynak
Fibrinojen replasmanı
F VIII replasmanı
Von Willebrand hastalığı
F XIII replasmanı
KRİYOPRESİPİTAT TRANSFÜZYONU
ENDİKASYONLARI
Fibrinojen replasmanı gereken durumlar (hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi)
Hemofili A hastaları
Von Willebrand hastaları
Faktör XIII eksikliği olan hastalar
Fibrin yapıştırıcı olarak vasküler ve otik cerrahi
DOZ : 10 kg için 1 ünite 30o-37o C de çözüldükten sonra 6 saat içinde kullanılır.
